Michael "Mikis" Theodorakis (Yunanca: Μιχαήλ "Μίκης" Θεοδωράκης, 29 Temmuz 1925, Sakız Adası - 2 Eylül 2021, Atina), Yunan söz yazarı, besteci, aktivist ve siyasetçi.12345 Zorba (1964), Z (1969) ve Serpico (1973) filmleri için bestelediği müzikleriyle de bilinir. "Holokost hakkında yazılan en güzel müzik eseri" olarak nitelendirilen "Mauthausen'in Ballad'ı" olarak da bilinen "Mauthausen Üçlemesi" önemli görülen eserlerinden biridir. Yunanistan'ın Beethoven'ı olarak tanımlanan Theodorakis, ülkenin en tanınmış bestecisi olarak görüldü.6789 Theodorakis, Lenin Barış Ödülü'nün de sahibidir.10
1981-1990 yılları arasında Yunanistan Komünist Partisi'den milletvekili olarak görev aldı. Bununla birlikte, 1989'da Andreas Papandreu hükûmetinin sayısız skandalından dolayı oluşan siyasal krizden çıkabilmesi için, merkez sağdaki Yeni Demokrasi Partisi'nin içinde bağımsız bir aday olarak bir süre çalıştı ve muhafazakârlar, sosyalistler ve solcular arasında büyük bir koalisyon kurulmasına yardımcı oldu.11 1990'da yeniden parlamentoda milletvekili seçildi ve Konstandinos Miçotakis yönetimindeki ülkede hükûmet bakanı oldu. Bu süreçte uyuşturucu ve terörle mücadele çalışmaları yürütürken kültür, eğitim ve Türkiye-Yunanistan arasındaki ilişkilerinin normalleştirilmesi çalışmalarına katkıda bulundu.
29 Temmuz 1925'te İkinci Helen Cumhuriyeti'nin Sakız Adası'nda, Giritli avukat bir baba1213 ve İzmir'in Çeşme ilçesinden gelen Yunan bir annenin oğlu olarak dünyaya geldi.1415161718 Çok küçük yaşlarda müziğin büyüsüne kapılan Mikis, henüz hiçbir müzik eğitimi almadan çocuk yaşta kendi kendisine şarkı yazmaya çalışmıştı. İlk müzik derslerini Pirgos19 ve Patra'da20 aldıktan sonra, kurduğu bir koro ile birlikte Bizans dinsel müzikleriyle ilk konserlerini verdiğinde henüz 17 yaşındaydı.212223
İtalya'nın Yunanistan'a savaş açmasıyla birlikte Theodorakis de 17 yaşında direniş hareketine katıldı. Esir düşen Theodorakis bir süre sonra serbest bırakıldı. Ancak Yunanistan'ın Mihver Devletleri tarafından işgali ile birlikte yeniden direnişçilerin saflarına katıldı. Tekrar esir düşen Mikis, yoğun işkencelere maruz kaldı ve ardından ölüm cezasına çarptırıldı. Cezası infaz edilmek üzere kurşuna dizilen Mikis büyük bir tesadüf sonucu ölmedi. İkinci Dünya Savaşı'nın sona ermesinden sonra başlayan Yunan İç Savaşı boyunca (1946-1952 arası) yine birçok kez hapse girip çıktı ve bu dönemin sonunda ülkeden sürgün edildi. Paris'e giden Mikis burada burslu olarak müzik eğitimine devam etti.
Theodorakis 1961 yılında Yunanistan'a döndü ve kurduğu Lambrakis Gençlik Örgütü'nün başkanlığına seçildi. Kısa bir süre sonra da Pire'den milletvekili seçilerek parlamentoya girdi. 1967 Albaylar Askerî Darbesinin hemen ertesi günü Theodorakis'e yönelik ciddi bir baskı kampanyası başlatıldı. Albaylar Cuntası 13 nolu ordu kararnamesiyle Mikis Theodorakis'in müziklerinin çalınmasını ve dinlenmesini yasakladı. Yeraltına çekilen Theodorakis, Yurtsever Cephe'yi kurarak cunta rejimine karşı mücadelesini sürdürdü. Ancak kısa bir süre sonra yakalandı. Önce cezaevine konuldu, ardından Oropos toplama kampına götürüldü. Dünya çapında sürdürülen bir dayanışma kampanyası sayesinde cezası sürgüne çevrildi ve böylece 1970 yılında kamptan alınıp sürgüne gönderildi.
Mikis Theodorakis sürgünde de Albaylar Cuntası'na karşı mücadele etti; dünya çapında çıktığı turnelerde bin kadar konser vererek ülkesindeki baskı rejimini teşhir etti. Bu konserlerde özellikle Maria Faranduri gibi isimlerle dinleyici önüne çıktı. Albayların iktidardan düşmesinden sonra zafer kazanmış olarak yeniden Yunanistan'a geri döndü. 1974 yılında tekrar milletvekili seçilerek meclise girdi. Zülfü Livaneli ve diğer dostlarıyla birlikte 1986 yılında Türk-Yunan Dostluk Derneğini kurdu; aynı dönemde İstanbul'da verdiği konserler büyük ilgi topladı. 1988 seçimlerinde yeniden milletvekili seçildi ve Yunan Parlamentosuna girdi. 1990-1992 yılları arasında Konstandinos Miçotakis hükûmetinde iki yıl bakanlık yaptı. Daha sonra iki yıllığına Yunan Radyo Televizyonu (ERT)'nin Senfoni Orkestrası ve Korosu'nun Genel Müzik Direktörlüğü'ne atandı.
Klasik müzik alanında yaptığı başarılı çalışmaların ardından geleneksel ve ulusal çalgılara, ritimlere ve ezgilere yönelen Theodorakis, "Epitafios" Mezartaşı yazıtı beste dizisiyle Yunanistan'da büyük bir kültür devrimi başlattı. Theodorakis 1000 dolayında şarkı yazdı ve çok sayıda senfoni, bale, opera ve oratoryo besteledi. Ayrıca tragedya ve modern tiyatro oyununun müziğini yazdı ve 12 sinema filminin müziğini besteledi. Yazdığı film müzikleri arasında "Z" filminin müziği özellikle ses getirirken, "Zorba" filmi için bestelediği müzik de Sirtaki dansının dünyaya yayılmasını sağlamıştır. Theodorakis siyasal mücadelesini ve sanata ilişkin görüşlerini, yazdığı iki kitapta topladı. Altmış yılı aşkın bir zaman dilimine yayılan çalışmalarından ötürü birçok ulusal ve uluslararası ödül almıştır.
Sanatsal etkinliklerine hep siyasal mücadelesi eşlik etmiştir. Özellikle Albaylar Cuntası'na karşı verdiği mücadele onu dünya çapında diktatörlük karşıtı direnişin sembolü hâline getirmiştir. Mikis Theodorakis sanatsal yeteneklerini ülkesine duyduğu derin sevgiyle harmanlamıştır. Ayrıca dünya çapında insan hakları ihlallerine karşı verilen mücadelenin hep içinde olmuş, çevresel sorunlardan tutun da evrensel bir barışa ulaşılmasına dek pek çok alanda çalışmalar yapmıştır. Mikis Theodorakis sağlığı elverişli olmamasına rağmen Filistin toprakları, Afganistan ve Irak'ta yaşanan savaşlar karşısında dünyanın dikkatini çekebilmek için bildiriler yazmaya, kampanyalar yürütmeye devam etti.
Bir süredir solunum rahatsızlıkları sebebiyle tedavi gören Theodorakis, 2 Eylül 2021'de başkent Atina'daki evinde 96 yaşında hayatını kaybetti.2425 Ölümü üzerine Yunanistan'da üç gün ulusal yas ilan edildi.26 Theodorakis için 8 Eylül 2021'de Atina Metropol Katedrali'nde anma töreni düzenlendi. Ertesi gün naaşı vasiyeti üzerine Girit adasının Hanya şehrine getirilerek burada ebeveynleri ve erkek kardeşinin yanına defnedildi.2728
Theodorakis, İsrail'in Gazze ve Batı Şeria'yı işgaline karşı çıktı. Yunanistan Başbakanı Yorgo Papandreu'yu, "Lübnan ve Gazze'deki savaş suçlarından" suçlu bulunan İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ile daha yakın ilişkiler kurmakla eleştirdi.29 Theodorakis, Siyonizm'in güçlü bir eleştirmeniydi ve kendisinden “anti-siyonist” olarak söz ediyordu.303132 2003 yılında, "Bugün dünyada olan her şey Siyonistlerle ilgili… Yunanistan'ı da vuran dünya ekonomik krizinin arkasında Amerikan Yahudileri var." dedi. Kendisini "İsrail karşıtı ve Yahudi karşıtı" olarak tanımladı, çünkü "bu küçük ulus (İsrail) kötülüğün köküdür".33 Theodorakis daha sonra bu yorumları için özür diledi, Yunanistan'daki Yahudiler Merkez Konseyi'ne yazdığı bir mektupta, sadece İsrail hükümeti ve müttefiki ABD'nin politikalarına başvurduklarını ve "Yahudi halkını sevdiğini" belirtti.3435 2013'te Holokost'u inkar ettiği için Altın Şafak'ı kınadı.36
Theodorakis, uzun süre ABD'yi eleştirmiştir. Irak'ın işgali sırasında Amerikalıları "iğrenç, acımasız korkaklar ve dünya halklarının katilleri" olarak nitelendirdi.37 Hangi nedenle olursa olsun "bu barbarlarla" etkileşime giren herkesi düşmanı olarak göreceğini söyledi. Pek çok Yunan gibi Theodorakis, Yugoslav Savaşları sırasında NATO'nun Yugoslavya'yı bombalamasına büyük ölçüde karşı çıktı. 1999'da bombalamayı protesto eden bir yardım konserine katıldı.38
1 Aralık 2010'da Mikis Theodorakis, insanları siyasi fikirlerini bir araya getirmeye ve ifade etmeye çağıran siyasi olmayan bir hareket olan "Spitha: Halkın Bağımsız Hareketi"ni kurdu. "Spitha"nın temel amacı Yunanistan'ın içinde bulunduğu ekonomik krizden uzak durmasına yardımcı olmaktı.39 Theodorakis 31 Mayıs 2011'de Atina'nın merkezinde yaklaşık 10.000 kişinin katıldığı bir konuşma yaparak Yunan hükümetini Uluslararası Para Fonu'ndan aldığı kredi borcundan dolayı eleştirmiştir.40
Şarkı döngüleri Yunan yazarların yanı sıra García Lorca ve Neruda'nın şiirlerine dayanmaktadır: Epitaphios, Archipelagos, Politia AD, Epiphania, The Hostage, Mykres Kyklades, Mauthausen, Romiossini, Sun and Time, Songs for Andreas, Mythology, Night of Death, Ta Lyrika, The Quarters of the World, Dionysos, Phaedra, Mia Thalassa, Os Archaios Anemos, Ta Lyrikotera, Ta Lyrikotata, Erimia, Odysseia. Theodorakis, yetmişli yılların başlarında, Halk Müziği: Yunan Halkının Mücadeleleri (1974) de dahil olmak üzere, Paredon Records ve Folkways Records'ta şarkılarından ve şarkı döngülerinden oluşan iki albüm çıkardı.4142
Andreas Kapsokavadis, 1994 yılında 16 Aralık'ta doğdu.
Kaynak: Guy Wagner. Uluslararası Theodorakis Vakfı FILIKI Başkanı.
O Mousikos Theodorakis'te yayınlanan Asteris Koutoulas'ın araştırmasına dayanan eserlerin listesi.
Rhapsody for Cello and Orchestra
March of the spirit (Oratoryo, Tam Partisyon)
Axion esti (Oratoryo, Tam Partisyon)
Zorbas Ballet (Suite – Bale, Tam Partisyon)
Carnaval (Suite – Bale Full, Score)
Adagio (Tam Partisyon) & Sinfonietta (Tam Partisyon)
Epiphania Averof (Cantata)
Canto Olympico (Oratorio)
Les Eluard
(Phaedra)
Romancero Gitano ()
(Dionysus)
(Epiphany)
(Epitaph)
Orijinal kaynak: mikis theodorakis. Creative Commons Atıf-BenzerPaylaşım Lisansı ile paylaşılmıştır.
Yearbook of the Great Soviet Encyclopedia (in Russian). Moscow: Sovetskaya Enciklopediya. 1983 ↩
Theodorakis: Οι δρόμοι του αρχάγγελου V / The Ways of the Archangel, Autobiography, Volume V, p. 331 sq ↩
Theodorakis, op. cit., p. 82 sq. ↩
Theodorakis: Οι δρόμοι του αρχάγγελου Ι / The Ways of the Archangel, Autobiography, Volume I, p. 72 sq. ↩
Theodorakis, op. cit., Chapter II, p. 95 sq. ↩
JPost.com | arşivurl = https://web.archive.org/web/20170413041401/https://www.jpost.com/jewish-world/jewish-news/zorba-the-greek-composer-im-anti-semitic-208291 | arşivtarihi = 13 Nisan 2017}} ↩
DW {{!}} 28.07.2020 | erişimtarihi = 6 Eylül 2021 | dil = en-GB | çalışma = DW.COM | ad = Deutsche | soyadı = Welle (www.dw.com) | arşivurl = https://web.archive.org/web/20200729105118/https://www.dw.com/en/musical-folk-hero-mikis-theodorakis-at-95/a-54338065 | arşivtarihi = 29 Temmuz 2020}} ↩
Ne Demek sitesindeki bilgiler kullanıcılar vasıtasıyla veya otomatik oluşturulmuştur. Buradaki bilgilerin doğru olduğu garanti edilmez. Düzeltilmesi gereken bilgi olduğunu düşünüyorsanız bizimle iletişime geçiniz. Her türlü görüş, destek ve önerileriniz için iletisim@nedemek.page